Տարտուի համալսարանի մաթեմատիկայի ֆակուլտետի նախկին ուսանողուհի Թամարա Զիբունովայի հետ Սերգեյ Դովլաթովը ծանոթացել է Լենինգրադում ինչ-որ երեկույթի ժամանակ։ Նա ապրում էր Տալլինում, և Սերգեյի համար այս պատահական ծանոթությունը բավարար պատճառ էր, որպեսզի, Էստոնիայի մայրաքաղաք ժամանելով, կեսգիշերին հասնի նրա մոտ։

Նա, իհարկե, նախապես զանգահարեց նրան. «Թամարա, Դուք ինձ երևի հիշում եք։ Ես այնքան մեծ եմ, սև, ինչպես չրավաճառը... »:

«Մի գիշեր խնդրեց, բայց այդպես էլ մնաց», - հիշում է Թամարան, - «Ընդ որում, գրեթե ամեն օր գալիս էր հարբած ու սկսում նյարդերիս ազդել։ Ինձ դա միանշանակ ձեռք չէր տալիս։ Բայց Սերգեյն ինչ-որ հիպնոսային ազդեցություն էր թողնում։ Եվ ավելի վառ պատմիչ էր, քան գրող։ Մեկ ամիս անց անհրաժեշտ էր որոշում կայացնել՝ կա՛մ ոստիկանություն կանչել, կա՛մ նրա հետ սիրավեպ սկսել»։

Թամարան հիանալի գիտեր, որ Լենինգրադում գրողն ուներ կին՝ Ելենան, և դուստր՝ Կատյան, բայց հանձնվեց․․․Բայց, ըստ երևույթին, ի վերուստ օրհնված չէր այս միությունը:

Սերգեյի հետ հեշտ չէր, բայց հենց նրանց հարաբերությունների ժամանակ էր, որ դժվար ժամանակները վերածվեցին անտանելիի։ Տեղացի այլախոհի տան խուզարկության ժամանակ հայտնաբերվել էր Դովլաթովի «Զոնա» ձեռագիրը, և թեև գործը բացահայտ դրված էր մի քանի հրատարակչություններում՝ սպասելով արձագանքների, դրանով սկսեց հետաքրքրվել ՊԱԿ-ը։ Ձեռագիրն արգելվեց, Դովլաթովը հեռացվեց։ «Հինգ անկյուն» գրքի թողարկման մասին էլ կարելի էր մոռանալ...

1975-ի սեպտեմբերի 8-ին ծնվեց Թամարա Զիբունովայի դուստրը՝ Սաշան: Գործազուրկ Դովլաթովն այս առիթով անցավ հարբեցողության գիրկը և քիչ էր մնում խեղդվեր ծննդատան պատուհանների տակ գտնվող շատրվանում։ Բժիշկները վախենում էին դուրս թողնել Թամարային. «Խե՞նթ եք։ Դուք չեք կարող դուրս գրվել, ես հենց նոր տեսա Ձեր ամուսնուն»:

Թամարան որոշեց վերջ տալ այդ ամենին։ Նույն թվականին Սերգեյ Դովլաթովը վերադարձավ Լենինգրադ՝ ընտանիքի մոտ։

Երեք տարի միասին ապրելուց հետո Սերգեյ Դովլաթովն ու Թամարա Զիբունովան բաժանվեցին։ Սակայն նա նամակներ ուղարկեց նրան մինչև կյանքի վերջ, այդ թվում՝ Ամերիկա մեկնելուց հետո։

Ահա դրանցից մեկը.

1976 թվական, փետրվար

Սիրելի՛ Թամարա,

Վերջապես կարդացի քո գրառումը։ Այս ամենը շատ տխուր է։ Ավելի վատ, քան կարծում էի: Ես ամաչում եմ, որ բաժանվել եմ քեզնից որպես հանցագործ։ Այնուամենայնիվ, պետք չէ ինձ մեղադրել: Մեղքի թեմայի շուրջ աստվածաշնչյան զրույցը կհանգեցներ վեճերի, նախատինքների, պերճախոսության ավելորդ կույտի: Մենք ամեն ինչ գիտենք։ Մենք ճանաչում ենք միմյանց:

Իհարկե, ես հրեշ եմ: Իսկ ո՞վ է ինձ հաշվետու լինելու։ Ո՞վ է մեղավոր, որ իմ միակ, խորը, մաքուր կիրքը ոչնչացնում են մեծ պետության բոլոր անձինք, հիմնարկներն ու օրգանները։ Ինչպե՞ս ես գեր, երկչոտ տղայից, իսկ հետո ռոմանտիկ սիրահարված երիտասարդից վերածվեցի հարբեցողի և կռվարարի: Ընդհանուր առմամբ, դա երկար է լինելու։ Եվ ավելորդ:

Մեղադրելու կարիք չկա, մտածելու կարիք էլ չկա։ Ամեն ինչ պարզ է. Դու հեռանում ես, սիրելի Տալլինի հետ կապը կորչում է, ինչ-որ կյանք է անհետանում․․․Ահա ես լաց եմ լինում։ Բոլոր գանգստերները լացկան են։ Ըստ երևույթին, բառի նկատմամբ պաթոլոգիական վերաբերմունքն ինձ մասամբ դարձրեց բարոյապես այլասերված, խուլ, հիմար։ Բայց ես այնքան տականք չեմ, որ պահեմ իմ սիրելիին՝ առանց նրան որևէ բան խոստանալու։ Ես լիովին համոզվել եմ կյանքի համար իմ կատարյալ անպիտանության մեջ։ Բայց գրել կշարունակեմ։ Թեև հեռանկարներ չկան։ Ինչքան թանկ է այս ամենը, թուղթը, խոսքը։ Պետք է ինչ-որ բան որոշել, գործել, իսկ ես չեմ կարող․․․

Թամարա, ես չեմ ստել, որ սիրում եմ քեզ։ Մարդկայնորեն և եղբայրաբար, որքան կարող եմ: Եվ խնդրում եմ՝ մնա՛ իմ ամենամոտ ընկերը: Մի՛ ասա, որ այդ երեք տարիները վատն էին, դա այդպես չէ։

Ես ինձ շատ, շատ վատ եմ զգում։

Ես սիրում եմ իմ բոլոր երեխաներին, իմ բոլոր կանանց, թշնամիներին, և դուք ներեք ինձ:

Քո Ս.Դ.