Լուսանկարում սուսերամարտիկ ամուսնու հետ

VNews Culture-ի զրուցակիցն է Ռումինիայի օպերայի և բալետի ազգային թատրոնի պարուհի Արմինա Խաչատրյանը:

Արմինայի հետ զրուցել ենք տեսակապի միջոցով․

Դուք ծնվել եք Երևանում, բայց 2 տարեկանում տեղափոխվել եք Իսրայել:

-Ծնվել եմ Աշտարակում: Մեծ եղբայրս առողջական խնդիրներ ուներ, ու շտապ վիրահատության կարիք կար: ԽՍՀՄ-ը նոր էր փլուզվել, Հայաստանում էներգետիկ ճգնաժամ էր, հիվանդանոցներում շատ վատ վիճակ էր: Բժիշկներն ասացին, որ եղբորս կյանքը փրկելու համար պետք է նրան շտապ տեղափոխել Իսրայել կամ Գերմանիա: Հորական կողմից տատիկս հրեա է՝ Հոլոքոստից է փրկվել․ պապիկս փրկել է նրան ու բերել Հայաստան: Եվ ընտանիքս որոշեց տեղափոխվել Իսրայել: Եղբայրս այնտեղ բուժում ստացավ բավական երկար ժամանակ, ու այդպես մնացինք Իսրայելում: Երբ եկանք Իսրայել՝ ոչինչ չունեինք, ծնողներս միանգամից մի քանի աշխատավայրում էին աշխատում, որ կարողանային մեզ պահել: Այդպես ես հայտնվեցի Իսրայելում:  

Դուք մի անգամ ասել եք, որ պարով սկսել եք զբաղվել 7 տարեկանից։

-Շատ հիպերակտիվ եմ եղել, այսպես ասած՝ «սնդիկ երեխա», անընդհատ շարժվում էի, երգում, պարում, ու տատիկս որոշեց ինձ տանել պարի: Ես պարը շատ էի սիրում, բայց քանի որ հարթաթաթ էի՝ ուսուցիչներս խորհուրդ չէին տալիս, որ ապագայում բալետով զբաղվեի: Փոքր տարիքից հույս չունեի, որ կկարողանամ դառնալ բալետի արտիստուհի, դրա համար էլ ավելի լուրջ չէի զբաղվում պարով, այլ սիրողական ստուդիաներում էի պարում: Բայց սիրողական ասելով՝ շաբաթը յոթ օր, օրական չորս ժամ ես պարով էի զբաղվում: Մինչև 12 տարեկան ինձ անընդհատ ասում էին, որ «թաթերդ լավը չեն», «պետք չէ բալետով զբաղվել», «դու բալետի պարուհի չես դառնա»:

Այդ խոսքերը Ձեզ չէի՞ն կոտրում:

-Դե, իհարկե, հուսահատվում էի, բայց ինքս ինձ անընդհատ ասում էի, որ պետք է ուժեղ մնամ, որ պետք է չհանձնվեմ: Անկեղծ ասած՝ մանուկ հասակում երբեք բալետային ներկայացումների չէի եղել: Ութ տարեկան էի, մայրիկիս «վիդեոկասետ» էին տվել՝ Շոպենի, Չայկովսկու ու այլ դասականների երաժշտություններն էին։ Ու երբ առաջին անգամ լսեցի՝ շատ էի հուզվել: Ժամերով այդ երաժշտությունը լսում էի: «Մարդուկ-Ջարդուկ»-ի երաժշտությունը լսում էի ու երազում, պատկերացնում, թե ինչպես կարող եմ այդ երաժշտության տակ պարել: Երբ ավելի մեծացա, ստուդիայում «Մարդուկ-Ջարդուկ»-ի վալսն էինք պարում, բայց ոչ պուանտների վրա․ ինձ ասում էին՝ չես կարող պուանտների վրա կանգնել: Իսկ ես երազում էի պուանտների մասին, ու այդ ժամանակ լվացքի մեքենայի հեղուկների պրոբկաները հավաքեցի, մեջը բամբակ դրեցի, ու փորձում էի թաթերիս վրա կանգնել: Ու երազում էի, թե ինչպես կլինեի, եթե իսկապես պուանտ հագնեի:  Ես գիտեի, թե որքան դժվարությամբ են ծնողներս գումար վաստակում: Մի անգամ հայրս աշխատանքից այնքան հոգնած էր եկել, որ աստիճանի վրա էր քնել ու չէր կարողացել բարձրանալ չորրորդ հարկ, և չէի ուզում, որ ինձ պուանտներ առնեին, քանի որ շատ թանկ էին: Մի օր քրոջս ընկերուհին, որ բալետով էր զբաղվում, ասաց․ «Ես պուանտներ ունեմ, ես քեզ կնվիրեմ»: Հագած, մաշված պուանտներ էին, ու ինձ վրա շատ փոքր էին, բայց ես այնքան էի ուրախացել, որ ամբողջ օրը հագնում էի: Պուանտները ոտքերիս փոքր էին, ու ցավից վերքեր էին առաջացել, ոտքերս արյունլվիկ էին դարձել, ես անգամ չգիտեի՝ ճիշտ եմ հագնում, թե սխալ: Բայց այնքան ուրախ էի, որ պուանտներ ունեմ:

Դուք շատ վաղ հասակից սկսել եք աշխատել տարբեր պարային շոուներում:

-Այո, 12 տարեկանից սկսեցի մասնակցել տարբեր պարային շոուների: Մասնակցում էինք խնջույքների, ու տարբեր ոճերի պարեր էինք պարում՝ ջազ, հիփ-հոփ, ու գումար էինք վաստակում: Իհարկե, բալետի պարապմունքները շարունակում էի, բայց չէի մտածում, որ մի կարող էր լուրջ բան դառնալ: Երբ 16 տարեկան էի, Իսրայելում մասնակցեցի «Պարիր, թե կարող ես» նախագծին ու անգամ առաջին փուլը չանցա․ ժյուրին ասաց, որ դեռ շատ բան ունեմ սովորելու: Երբ եկա տուն՝ լացեցի, բայց մտքումս ասացի, որ էլի կփորձեմ, ու ինքս ինձ խոսք տվեցի, որ հաջորդ անգամ գոնե առաջին կամ երկրորդ փուլերը կանցնեմ: Կարող էի շատ հեշտ կոտրվել, բայց այս դեպքերի շնորհիվ ինքս ինձ ձիգ էի պահում ու հավատում, որ մի օր կդառնամ բալետի պարուհի:

Դուք նաև զինվորական ծառայություն եք անցել Իսրայելում: Զինվորական ծառայությունն ու բալետը միմյանց չէի՞ն խանգարում:

-Տասնութ տարեկան էի ու շատ ոգևորված, որ պետք է գնամ զինվորական ծառայության: Այդ ժամանակ մտքովս չէր անցնում, որ կարող է մի օր բալետի պարուհի դառնամ: Փոքր տարիքից Իսրայելում սովորեցնում են, որ պետք է ծառայել ու պաշտպանել հայրենիքը ու, անկեղծ ասած, մեծ ոգևորությամբ էի սպասում զինվորական ծառայությանը: Ծառայության ընթացքում ճանաչվեցի լավագույն զինվոր:

Դժվար չէ՞ կնոջ համար զինվորական ծառայություն անցնելը:

-Ես այնպիսի մարդ եմ, որ դժվարություններից չեմ վախենում, ավելին, ես սպասում էի, որ դժվար է լինելու: Ես շատ էի ուզում լավ բան անել երկրի համար: Իհարկե, դժվարություններ շատ են եղել: Մի դեպք կպատմեմ: Դիրքում հերթապահության ժամանակ հասկացա, որ եթե անգամ թշնամին կանգնի իմ առաջ, ես չեմ կարող կրակել: Ինձ մոտ վախ էր մտել: Ինչ-որ մարդ էր վազում դեպի մեզ, ինձ թվաց՝ ահաբեկիչ է, բայց պարզվեց, որ դա այդպես չէ, ու շատ ուրախ էի:  Ծառայության անցնելուց կես տարի հետո ես զգում էի, որ ինձ մոտ ինչ-որ բան պակասում էր, ու հասկացա, որ դա պարն է: Օրեր կային, երբ ավելի շուտ էին թողնում տուն գնալ, ու ես որոշեցի գնալ Երուսաղեմ՝ պարի դասերի: Մտածում էի՝ գոնե հոգիս լավ զգա: Երբ պարում եմ, բոլոր խնդիրների մասին մոռանում եմ: Մի անգամ հերթապահությունից հետո որոշել էի գնալ Երուսաղեմ՝ պարի, քույրիկս ասաց՝ «Հոգնած ես, ամբողջ գիշեր հերթապահել ես, ավելի լավ է գնաս տուն ու հանգստանաս», բայց ես ասացի, որ ուզում եմ գնալ ու պարել: Հետո զգացի, որ իսկապես շատ հոգնած եմ, ու որոշեցի չգնալ Երուսաղեմ, բայց քանի որ հեռախոսս անջատվել էր՝ չկարողացա քույրիկիս զգուշացնել, որ պլանները փոխվել են: Հետո պարզվեց, որ ավտոբուսը, որը պետք է նստեի Երուսաղեմում, պայթել էր: Ահաբեկչություն էր եղել:

Այսինքն՝ երջանիկ պատահականությամբ եք փրկվել:

-Հա, երջանիկ պատահականությամբ ողջ եմ մնացել: Այդ ժամին այդ կանգառում պետք է նստեի այդ ավտոբուսը: Երուսաղեմում պարի ուսուցչուհին առաջինն էր, որ ինձ հույս տվեց ու ասաց, որ ծանր աշխատանքի միջոցով կկարողանամ հասնել իմ երազանքին: Ուղղակի պետք է աշխատել ու հավատալ: Տանը նորից սկսեցի պարել, բալետի անհատական դասերի գնացի: Բանակից հետո մոտս ճգնաժամ էր: Ինձ չէի կարողանում գտնել, ու անընդհատ մտածում էի, որ իմ հայկական արմատների մասին ընդհանրապես ոչինչ չգիտեմ: Ճիշտ է, ծնողներս ինձ ստիպում էին հայերեն խոսել, բայց գրագետ հայերեն չգիտեի, քանի որ հրեական դպրոց էի գնացել: Տասը տարեկանում եկել էինք Հայաստան, ու Գառնիում մկրտվել էի, սակայն այդ ժամանակ չէի հասկանում՝ Հայաստանն ինչ է, մկրտությունն ինչ է: Ու այդպես ինձ մոտ ամեն ինչ խառնվել էր իրար: Ես շատ էի ուզում Հայաստան գալ ու հասկանալ ինձ: Տասնութ տարեկանից սկսեցի խաչ կրել, ու պատճառ էի ման գալիս Հայաստան գալու համար: Ես գիտեի, որ ինչ-որ բան էր լինելու Երևանում, զգում էի, բայց դեռ չգիտեի՝ ինչ: Ու, երբ եկա Երևան, ինձ ասացին, որ շուտով «Պարի՛ր, թե կարող ես» մրցույթի որակավորման փուլերն են սկսվելու, ու որ կարող եմ մասնակցել: Ես, իհարկե, համաձայնեցի: Քասթինգը սկսվեց մոտավորապես ութ ամիս հետո, ու ես մնացի Երևանում:

Հետո՞։

-Հենց այդ ժամանակ գնացի Օպերա: Ես չգիտեի Երևանում պարի ստուդիաների մասին, իսկ ինձ հարկավոր էր փորձեր անել, պարապել, որպեսզի այսպես ասած՝ «ֆորմայի մեջ» լինեի: Ինձ խորհուրդ տվեցին, որ ճիշտ կանեմ գնամ Պարարվեստի ուսումնարան ու այնտեղ պարապեմ: Առաջին շրջանն ինձ համար շատ ծանր էր․ առաջին կուրսի աղջիկների հետ էի պարապում, իրենց գիտելիքները շատ լավն էին: Ես բալետի բազմաթիվ վարժություններ չգիտեի ու ամաչում էի ասել, որ այդ վարժությունները երբեք չեմ արել: Ու ամբողջ օրը փորձում էի սովորել, պարապել: Ես քսան տարեկան էի, իսկ կուրսի մնացած աղջիկները՝ տասնվեց, ու ինձանից լավ էին վարժություններն անում: Շատ քիչ գիտելիքներ ունեի: Ու, ճիշտ է, պայքարում էի, բայց երբեմն մտքովս անցնում էր՝ գուցե ես սխալ ճանապարհ եմ ընտրել, գուցե չպետք է դառնամ բալետի արտիստ: Ու ես դարձա առաջին ուսանողը, որ քսան տարեկանում ընդունվեց Պարարվեստի ուսումնարան: Կոպիտ ասած՝ պառավ էի ուսումնարանի համար, բայց մեծ դժվարությամբ ընդունվեցի ուսումնարան: Դա իմ երազանքն էր:

Հաջորդ երազանքը, որ կապված էր «Պարիր, թե կարող ես» նախագծի հետ, նույնպես կատարվեց այդ տարի:

-Այո, ես անցա բոլոր փուլերը: Յուրաքանչյուր փուլից առաջ աղոթում էի, ու յուրաքանչյուր հաղթանակից հետո շնորհակալություն հայտնում Աստծուն: Անցա եզրափակիչ, ու սկսվեց իմ կյանքի ամենաուրախ ու միաժամանակ դաժան օրերը: Այդ ժամանակ օրական քսան ժամ պարում էի: Առավոտյան գնում էի անհատական դասեր վերցնելու, հետո ուսումնարանի պարապմունքը, հետո գնում էի «Պարիր, թե կարող ես»-ի փորձերն էի անում, ու գիշերը ժամը մեկին նոր հասնում էի տուն: Ու, երբ հաղթեցի նախագիծը, ինձ համար հրաշք էր: Ես չէի հավատում, որ դա ինձ հետ է կատարվում:

Ստացվում է՝ Երևանը Ձեր ինքնավստահությունը հետ բերեց, ու պարի հետ կապված երազանքները սկսեցիք հերթով իրականացնել:

-Միանշանակ: Ոչ միայն ինքնավստահությունը: Երևանի շնորհիվ ես իմացա, որ այդքան ուժեղ եմ, բոլոր դռները, որ հնարավոր էր, Հայաստանն ինձ համար բացեց: Նաև ինձ համար մեծ ուրախություն էր հասկանալ՝ հայ լինելն ինչ է, քրիստոնյա լինելն ինչ է: Հրեա լինելը միշտ հասկանում էի, բայց հայ լինելը՝ չէի հասկանում, ու Հայաստանում դա գիտակցեցի:

«Պարիր, թե կարող ես» նախագծում հաղթելուց հետո Դուք մեկնեցիք շրջագայության, որտեղ էլ վնասվածք ստացաք, որը դարձավ ճակատագրական:

-Այո, լուրջ վնասվածք ստացա, ու այդ տարի ուսումնարանում ավարտական քննություն ունեի: Տարբեր բուժումներ ու սրսկումներ էի արել, բայց ոչինչ չէր օգնում: Ավարտական քննությանը, երբ Օպերայից եկել էին արտիստներ ընտրելու, ես կուլիսներում լացում էի ցավից ու այն փաստից, որ չէի կարող իմ լավագույնը ցույց տալ վնասվածքի պատճառով: Ու ինձ չընտրեցին, և դա հասկանալի էր, որովհետև ես լավ չպարեցի: Բայց ես չէի տխրել, քանի որ գիտեի, որ էլի առիթներ կունենամ: Ես չորս տարի շարունակ գնացել եմ Օպերա ու բալետի արտիստների հետ հավասար պարապել եմ: Բայց ամեն անգամ Օպերա ընդունվելը չէր ստացվում: Սկզբում վնասվածքն էր խանգարում, հետո արդեն Օպերայում հաստիք չկար:

Այդ ժամանա՞կ սկսեցիք կամավորական աշխատանքով զբաղվել:

-Այո, երեք թե չորս տարի կամավորական աշխատանքով եմ զբաղվել: Սկզբում մանկատներում պարի դասեր էի տալիս: Ու մի պահ այնքան էի տարվել կամավորական աշխատանքով, որ մոռացել էի, որ իմ գլխավոր նպատակը բալետի պարուհի դառնալն էր: Հենց կամավորական աշխատանքների ժամանակ էլ հանդիպեցի ամուսնուս: Ամուսինս սուսերամարտիկ էր, նա ԱՄՆ-ում է ծնվել ու հայերեն անգամ չգիտեր, ու ինձ պես եկել էր Հայաստան՝ ծանոթանալու իր արմատներին ու հասկանալու, թե ինչ է նշանակում հայ լինել: Այդ ընթացքում Օպերայում մի քանի մոդեռն ներկայացումներում կարողացա պարել: Ռուդոլֆ Խառատյանի «Բոհեմ» ներկայացման մեջ մենապար ունեի, տարբեր համերգների եմ մասնակցել, բայց ես շատ էի ցանկանում օպերային թատրոն ընդունվել աշխատանքի: Ու երբ 27 տարեկան էի, ու վերջին անգամ դիմեցի Օպերա ու չընդունվեցի, անկեղծ ասած, շատ էի կոտրվել: Ու ամուսնուս առաջարկեցի մեկնել այլ երկիր ու այնտեղ փորձել: Ես այլևս ժամանակ չունեի սպասելու: Ավելի քան հազար նամակ եմ ուղարկել աշխարհի ավելի քան 70 թատրոնների: Անկեղծ ասած, ես չէի հավատում որ ինչ-որ բան կստացվի: Բայց հանկարծակի Էստոնիայից պատասխան ստացա, որ թատրոնի տնօրենն ինձ շատ է հավանել ու հրավիրում է ատեստացիայի: Ես ու ամուսինս մեկնեցինք: Ցավոք, ատեստացիան շատ վատ անցավ: Կյանքումս առաջին անգամ էր, որ ես գնացել էի այլ թատրոն, ու դեռ շատ փորձ չունեի բալետի ասպարեզում, ու ընդհանրապես վստահություն չկար: Տնօրենն ինձ շատ վատ խոսքեր ասաց, որ իմ մարմինը լավը չէ, որ ես բալետի հետ ընդհանրապես ոչ մի կապ չունեմ և այլն: Իհարկե, վիրավորական էր: Դրսում ամուսինս էր սպասում: -30 աստիճան էր դրսում, սարսափելի ցուրտ: Նորից շարունակեցի նամակներ ուղարկել: Նիդեռլանդների ժամանակակից թատրոնից հրավեր ունեի: Ինձ ասացին, որ թափուր հաստիք չունեն ու չեն կարող պայմանագիր առաջարկել, բայց հրավիրեցին, որ ես իրենց հետ պարապեմ: Ես անգամ իրենց հետ պարապմունք անելու համար էի շատ ուրախացել: Ու Էստոնիայից հետո գնացինք Նիդեռլանդներ: Ընդհանրապես գումար չունեինք: Ու որոշեցինք մեր հագուստները, այն ամենը, ինչ ունեինք, Էստոնիայի List.am-ով վաճառել: Նիդեռլանդներում մասնակցեցի պարապմունքին, բայց քանի որ պայմանագիր չէին առաջարկում, որոշեցինք մեկնել Իսպանիա, քանի որ այդ ժամանակ Իսպանիայից էլ առաջարկ ունեի: Հետո մեկնեցինք Չեխիա: Ամեն տեղ ինձ ասում էին, որ կա՛մ համապատասխան չեմ, կա՛մ ազատ հաստիք չունեն: Այդպես, երկրից երկիր ենք անցել: Ռումինիայի «Յաշ» թատրոնից հրավեր ունեի, ու երբ ատեստացիան չանցա, ամուսնուս ասացի՝ տոմս գնենք ու վերադառնանք Հայաստան: Ի վերջո չի ստացվում դառնալ բալետի արտիստ, ու մենք արդեն փողոցում էինք մնալու, քանի որ գումար չունեինք: Մի կին մեզ առաջարկեց, որ կամավորական աշխատանք կատարենք՝ փոխարենը մեզ ապրելու տեղ կտա: Մենք համաձայնվեցինք: Ու այդպես ես տարբեր պարային ստուդիաներ գնացի ու խնդրեցի, որ անվճար աշխատեմ իրենց համար, միայն թե ինձ թույլ տան պարապել, որպեսզի ես ֆորմայի մեջ մնայի: Հետո ինձ խորհուրդ տվեցին քաղաքի թատրոններից մեկում պարապել: Ու երբ գնացի պարապելու, բալետմեյստերն ասաց, որ ինձ շատ է հավանել ու շատ կուզի, որ ես իրենց մոտ պարեմ: Դա 2019 թվականն էր: Այդ ժամանակ 28 տարեկան էի:

Ռուդոլֆ Խառատյանի «Բոհեմ» ներկայացումը

---

Այսինքն՝ Դուք առաջին անգամ բալետային թատերախմբում որպես բալերինա պարել եք 28 տարեկանում:

-Այո:

Տնօրենի հետ՝ «Դոն Կիխոտ» ներկայացման ժամանակ

---

Ո՞րն է եղել Ձեր առաջին դերը:

-Տնօրենն ասաց, որ գալա համերգ են բեմադրում և ուզում են, որ ես մենապար պարեմ: Պարել եմ «Դոն Կիխոտ»: Նաև ասաց, որ մեկ ամսից մեկ այլ համերգ էլ կա, ու այդտեղ էլ պետք է ունենամ մենապար, «պա-դե-դե» պարեմ: Ես ապշած նայեցի տնօրենին ու հարցրի․ «Ճի՞շտ եմ հասկացել, ե՞ս պետք է պարեմ»: Ես, որ այդքան երկիր էի անցել, որ ոչ մի տեղ չէին ընդունել աշխատանքի, որ ասել էին, որ բալետի համար չեմ․․․

Այս տարիների ընթացքում ի՞նչ դերեր եք պարել:

-Պարել եմ նաև Բուլղարիայի թատրոնում: «Դոն Կիխոտ», «Կարապի լիճը» ներկայացումներում կորդեբալետում եմ պարել: Նոր-նոր էի սկսել պարել, երբ Քովիդը սկսվեց, ամեն ինչ փակվեց: Հետո, երբ Հայաստանում պատերազմը սկսվեց, մենք որոշեցինք վերադառնալ Երևան, ու մեկ տարի մնացինք Երևանում: Երբ Երևանում էի՝ նորից ճշտեցի՝ արդյո՞ք կարող եմ Օպերային թատրոն ընդունվել աշխատանքի, բայց ասացին, որ այս պահին ազատ հաստիք չկա: Մտածում էի՝ միգուցե այս անգամ ստացվի պարելը: Ցավոք, չստացվեց: Ու Ռումինիայի արդեն Օպերայի և բալետի ազգային թատրոնից հրավեր ստացա, ու կարծես վերևից լիներ, որ վերջապես ընդունվեցի հենց օպերային թատրոն ու արդեն սկսեցի տարբեր ներկայացումներում պարել:

«Նաբուկկո»՝  Բուխարեստի ազգային օպերա 

---

Ի վերջո տասը տարի անց Դուք հասաք Ձեր նպատակին:

-Այո, հիմա, ցավոք, էլի վնասվածք ունեմ, բայց, Փառք Աստծո, մյուս տարվա համար էլ պայմանագիր ունեմ թատրոնի հետ: Ու 31 տարեկանում սպասումների շրջանը փակվեց, ու ես դարձա բալետի արտիստուհի: Քսանութ տարեկանում, ճիշտ է, ես բալետային թատրոնում էի պարում, բայց օպերային թատրոնում ընդունվեցի աշխատանքի միայն 31-ում: Ոչ թե փոքր թատրոն, այլ մեծ թատրոն, բալետային ներկայացումներով, դերերով: Հիմա երազանքս է՝ որքան հնարավոր է շատ պարել: Միայն այն հանգամանքը, որ ես բեմ եմ դուրս գալիս, պուանտ եմ հագնում, պարում, ինձ մեծագույն երջանկություն է պարգևում: Շատ ծանր էր բալերինա դառնալու ճանապարհը, շատ մեծ փորձություններով․․․

Զրուցեց Հասմիկ Հարությունյանը

Օգտագործվել են արխիվային կադրեր

Կարող եք կարդալ նաև՝ 

Գարի Սևոյան․ Մենք այսօր Ուկրաինայում բալետային ներկայացումներով ենք պատերազմի մեջ ապրող մարդկանց ապրելու հույս տալիս

Լիլիթ Հակոբյան․ Ամբիցիան շատ կարևոր բան է, որն ինձ օգնում է գոյատևել

Նարեկ Մարտիրոսյան․ Լուրերից իմացա, որ արժանացել եմ «Մովսես Խորենացի» մեդալին

Արշակ Ղալումյան․ «Born in Armenia» արտահայտությունը միշտ ինձ հետ է

Վիկտորյա Անանյան․ Ներկայացումից հետո ծաղկեփունջ ու բացիկ ստացա Վլադիմիր Պուտինից