Logo

Անգլիախո՞ս, թե՞ անգլախոս․ որն է ճիշտ

Հեղինակ
Աննա Անտոնյան
13:25 / 11.10.2022ՄՇԱԿՈՒՅԹ
null

Հայերենում անգլիացիների լեզուն կոչվել է անգղիարէնանգլիարէնանգղիերէնանգլիերէն, այժմ՝ անգլերեն։  Մինչ այդ գործածվել են «անգղիացւոց բարբառ», «անգղիացւոց լեզու», «անգղիական լեզու» բառակապակցությունները։

Անգղիարէն-ը կազմվել է XIХ դարի տասական թվականներին անգղիացի բառից՝ ացի ածանցի կրճատմամբ, և «լեզու» նշանակող արէն ածանցից։ XIX դարի առաջին կեսին՝ անգղիարէն-ի «իշխելու» ժամանակ, բառարանում գրանցվել են նույնարմատ անգղիաբան, անգղիաբանութիւն, անգղիախօսանգղիական, անգղիացի բառերը։

Որոշ ժամանակ հետո –արէն ածանցի փոխարեն գործածվում է –երէն ածանցը, և հայերեն գրականության և մամուլի լեզվում հանդիպում է անգղիերէն տարբերակը նույնպես։

Հետագայում լեզվանվան պատմական զարգացումը հանգեցնում է անգլիերէն տարբերակին (ղ-ն դառնում է լ

XIX դարի կեսերից արևելահայերենում և արևմտահայերենում ամրակայվում է անգլերեն տարբերակը։

Ժամանակին Անգլիաանգլիացիանգլիերեն բառերի հիմքից կազմվել են անգլիաբանություն, անգլիաբնակ, անգլիագետ, անգլիադավան, անգլիական, անգլիահայ, անգլիահպատակ, անգլիամոլ, անգլիասեր և մի շարք այլ բառեր, որոնցում կա ի բաղադրիչը։ Բացառություն է անգլուհի բառը, որը կազմվել է անմիջականորեն անգլ ցեղանունից և –ուհի ածանցից։

Ինչպես տեսնում ենք, ի բաղադրիչի առկայությունն օրինաչափ է. պահպանվում է լեզվի ավանդույթը և չի խախտվում բառակազմական համակարգայնությունը։

Բառակազմական ավանդույթով են կազմվել անգլիախոս, անգլիալեզուանգլիագիր բառերը, որոնք հայերեն գրավոր և բանավոր խոսքում հաճախադեպ են։ Ահա մի քանի բառակապակցություն՝

 անգլիալեզու շաբաթաթերթ

անգլիալեզու հեղինակ

անգլիախոս երկրներ

անգլիախոս զբոսավար

անգլիագիր բանաստեղծներ անգլիագիր գրականություն

 

Վերջին տարիներին, թերևս ելնելով անգլերեն տարբերակի անգլ հիմքից, տարածվել են «անգլալեզու», «անգլախոս», «անգլագիր» ոչ բարեհունչ տարբերակները։

Այս տարբերակները գործածող որոշ լեզվակիրներ, ընդդիմանալով ճիշտ ձևերին, ներկայացնում են փաստարկներ, առաջադրում հարցեր։ Անդրադառնանք դրանց։

Պնդումներ կան, թե անգլիալեզու կամ անգլիախոս բառերը պիտի առանց ի բաղադրիչի լինեն, քանի որ կազմվել են անգլերեն, ոչ թե Անգլիա հիմքից։ Սակայն ինչպես արդեն ասվեց, անգլիացների լեզուն հայերենում ժամանակին անգլիերեն է կոչվել, և օրինաչափորեն կազմվել են անգլիաբան, անգլիագետ, անգլիահայ, անգլիախոս և ուրիշ բառեր։ Այս բառերը գործածվել են ավելի վաղ, մինչև անգլերեն տարբերակի ամրակայումը։ Իսկ նորակազմ բառերը ստեղծվում են ավանդույթի համաձայն, ինչպես՝ անգլիագիր, անգլիալեզու։

Հարց․ եթե ժամանակին անգլիերեն-ը դարձել է անգլերեն, ապա ինչո՞ւ անգլիախոս-ը կամ անգլիալեզու-ն չեն կարող գործածվել առանց ի բաղադրիչի։

Երբ անգլիերեն-ը հանգել է անգլերեն-ի, այդ շրջանում ի-ով կազմված բառերը շարունակել են գործածվել, ստեղծվել են նորերը՝ պահպանելով բառակազմական ավանդույթը։ Ի բաղադրիչը հեռացնելու պարագայում պիտի հեռացնել ոչ միայն անգլիալեզու կամ անգլիախոս բառերի, այլև տասնյակ նույնարմատ ուրիշ բառերի ի-երը, որ անհնար է։

Որոշ լեզվակիրներ էլ հակադարձում են՝ հիշելով ֆրանսերենը, իտալերենը… փաստարկում են՝ չենք ասում, չէ՞, «ֆրանսիախոս», «իտալիալեզու»…

Այո՛, ճիշտ է, չենք ասում։ Պատճառն այն է, որ անգլերեն լեզվանունը հայերենում ունեցել է պատմական ուրույն զարգացում, իսկ ֆրանսերենն ու մյուս լեզվանունները՝ բոլորովին այլ։  «Շեղումները» երևում են նույնարմատ այլ բառերի պարագայում ևս։ Համեմատենք.

Անգլիա – անգլիական, անգլիացի                                 Իտալիա – իտալական,   իտալացի

Ֆրանսիա – ֆրանսիական, ֆրանսիացի                    Իսպանիա – իսպանական, իսպանացի

Հայերեն խոսողների համար դյուրին կլինի իմանալ, որ Անգլիաանգլիացի և անգլերեն բառերի հիման վրա կազմված բոլոր բառերը ի բաղադրիչն ունեն, քան թե խճճվելով բառն ասել կամ գրել մերթ ի-ով, մերթ առանց ի-ի։

Հիմք ընդունելով ասվածը՝

ՀՈՐԴՈՐՈՒՄ ԵՆՔ

պահպանել բառակազմական ավանդույթը և ճիշտ գործածել անգլիալեզուանգլիախոսանգլիագիր  բառերը։

Աղբյուր՝ Լեզվի կոմիտե

Մեզ կարող եք հետևել նաև Telegram-ում
fastnews-ads-banner

Նույն Թեմայով

fastnews-ads-banner

Լրահոս

01:08 / 19.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-video-icon
ԱԱԱ. «Ռեալն» Ալոնսոյի նորամուտի խաղում չհաղթեց «Ալ Հիլալին»

00:24 / 19.06.2025 • Շախմատ

Մումբայ. Ղարիբյանը, Դավթյանը և Պետրոսյանն առաջատարների թվում են

23:51 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

«Լիվերպուլի» դարպասապահը հանդես կգա «Այաքսում»

Պաշտոնական
23:19 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-photo-icon
«Նոան» ընկերական խաղում 9 գնդակ է ուղարկել Սլովենիան ներկայացնող ակումբի դարպասը

22:55 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

As. Ռոբերտսոնը համաձայնել է տեղափոխվել «Աթլետիկո»

22:22 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Սկիրա. «Ալ Նասրը» բանակացություններ է սկսել Կոնսեյսաուի հետ

21:59 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-video-icon
ԱԱԱ. «Մանչեսթեր Սիթիի» հաղթական մեկնարկը

21:21 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

FourFourTwo. Աշխարհի լավագույն դարպասապահները

20:54 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Տուլիպա. «Մեզ բաժին հասավ ուժեղ ու լավ կազմակերպված մրցակից»

20:25 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Գունկոն հեռացել է «Ուրարտուից» և գլխավորել Տուլայի «Արսենալը»

Պաշտոնական
19:55 / 18.06.2025 • Թենիս

Բիլի Ջին Քինգի գավաթ. Հայաստանը երրորդ հաղթանակը տարավ ու իր խմբում առաջին տեղը գրավեց

19:25 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Պերկովիչ. «Հարգում ենք բոլոր մրցակիցներին»

18:40 / 18.06.2025 • Թենիս

Հալե. Կարեն Խաչանովի հաղթական մեկնարկը

18:28 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Լուծարվել է ակումբ, որտեղ 9 հայ ֆուտբոլիստ է խաղացել

17:53 / 18.06.2025 • Բասկետբոլ

Բեյն. «Սիրտս կանգ առավ, երբ իմացա փոխանակման մասին, բայց հետո լսեցի թիմի անունը»

17:15 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

«Մանչեսթեր Յունայթեդն» ու «Արսենալը» պայքարում են նիդերլանդցի աստղի համար

16:23 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

ԿԼ․ Հայկական թիմերի հավանական մրցակիցները որակավորման երկրորդ փուլում

15:55 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-photo-icon
fastnews-video-icon
Ժոան Գարսիան տեղափոխվեց «Բարսելոնա»

Պաշտոնական
15:10 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

«Լիվերպուլի» ֆուտբոլիստը մտադիր չէ մեկնարկային կազմում տեղը զիջել Վիրցին

15:07 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Պեպ Գվարդիոլան ընտրել է «Ման․Սիթիի» նոր ավագին

14:29 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

«Նոայի» մրցակիցը Չեմպիոնների լիգայի որակավորման երկրորդ փուլում, եթե...

Պաշտոնական
14:10 / 18.06.2025 • Ֆորմուլա 1

Ավտոարշավորդները ներկա են եղել Բրեդ Փիթի «Ֆորմուլա 1» ֆիլմի պրեմիերային

13:29 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Պատմության ամենաերիտասարդ մազիչը. «Պարման» մտադիր է 29-ամյա մասնագետի նշանակել

12:57 / 18.06.2025 • Հոկեյ

fastnews-photo-icon
fastnews-video-icon
NHL. «Ֆլորիդա Փանթերզը» 2-րդ տարին անընդմեջ նվաճեց Սթենլիի գավաթը

12:55 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Ինձագին բացատրել է՝ ինչու է հեռացել «Ինտերից»

12:44 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Աշխարհի լավագույն հարձակողական կիսապաշտպանները՝ ըստ FourFourTwo-ի

12:21 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Հայտնի է ԱՊԼ նոր մրցաշրջանի առաջին տուրի խաղացանկը

Պաշտոնական
11:44 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Վասկեսը շուտով կարող է պայմանագիր կնքել նոր ակումբի հետ

11:14 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Տրե՞նտ, թե՞ Կարվախալ․ Ալոնսոն պատասխանել է բարդ հարցին

10:58 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Ռամոսի տպավորիչ ցուցանիշն «Ինտերի» դեմ խաղերում

10:48 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

Լևի. «Ուզում ենք հաղթել նաև Չեմպիոնների լիգան ու Պրեմիեր լիգան»

10:24 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-video-icon
ԱԱԱ. «Ինտերը» չկարողացավ հաղթանակով սկսել մրցաշարը

00:57 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-video-icon
ԱԱԱ. «Ռիվեր Փլեյթի» հաղթական մեկնարկը

00:11 / 18.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-photo-icon
Բաջոն մարզաշապիկ է նվիրել Մեսիին

23:50 / 17.06.2025 • Ֆուտբոլ

Սկիրա. «Բենֆիկան» Ֆելիքսի տրանսֆերի հարցում բանակցում է «Չելսիի» հետ

23:25 / 17.06.2025 • Թենիս

Բիլի Ջին Քինգի գավաթ. Հայաստանի հավաքականը երկրորդ հաղթանակն է տարել

22:56 / 17.06.2025 • Ֆուտբոլ

Բրնովիչ. «Չէինք ցանկանում հանդիպել «Նոային»»

22:26 / 17.06.2025 • Ֆուտբոլ

Mundo Deportivo. «Բարսելոնան» դժգոհ է Դիասի սպասողական դիրքորոշումից

21:56 / 17.06.2025 • Ֆուտբոլ

fastnews-video-icon
ԱԱԱ. «Ֆլումինենսեի» ու «Բորուսիայի» ոչ-ոքին

21:21 / 17.06.2025 • Ֆուտբոլ

Խվիչա. «Ինձ դուր է գալիս Ռոնալդուի խաղը, բայց Մեսին այլ մոլորակից է»

fastnews-ads-banner

Հարցում

Աղյուսակներ