Հայաստանի ազգային պատկերասրահի հարստություններից է հայ ազգային պատմանկարչության հիմնադիր Վարդգես Սուրենյանցի 1907 թվականին ստեղծած կտավը՝ «Սալոմե»-ն։ Գեղեցիկ կին, խորունկ հայացք, որը ստիպում է ժամերով կանգնել կտավի առջև ու փորձելով հասկանալ նրա ներքին խռովությունը։

Ո՞վ էր Սալոմեն

Սալոմեն նոր կտակարանային կերպար է։ Ըստ Մարկոսի և Մատթեոսի ավետարանի՝ Հերովդեսն իր եղբոր՝ Փիլիպպոսի կենդանության օրոք, ամուսնացել էր նրա կնոջ՝ Հերովդիայի հետ։ Եվ քանի որ Հովհաննես Մկրտիչն այդ միությունը համարում էր անօրինավոր՝ պախարակում էր այդ ամոթալի կապը։ Հերովդիան ոխ է պահում նրա դեմ և ամուսնուն համոզում նրան ձերբակալել։

Հերովդեսի ծննդյան տարեդարձին Հերովդիայի գեղեցկուհի աղջկա պարն այնքան է դուր գալիս Հերովդեսին, որ նա բոլորի ներկայությամբ խոստանում է նրան նվիրել այն, ինչ-որ կկամենար՝ մինչև իսկ թագավորության կեսը։ Այդժամ Սալոմեն մոր ուղղորդմամբ ցանկանում է Հովհաննես Մկրտչի գլուխը։ Հերովդեսը սաստիկ տրտմում է, բայց քանի որ շատերի ներկայությամբ երդվել էր, չի կարողանում դրժել խոսքը, դահիճ է ուղարկում և հրամայում բերել Հովհաննեսի գլուխը։ Հրամանը կատարվում է, և Հովհաննես Մկրտչի գլուխը, սկուտեղի վրա դրված, հանձնում են Սալոմեին։

Ավետարանիչները չեն նշում Հերովդիայի աղջկա անունը։ Սալոմեի անունը մեզ հայտնի է Հովսեփոս Փլավիոսի «Հրեական հնախոսություն» աշխատությունից։

Ո՞ր մի Սալոմեն

1900-ական թվականներին, սակայն, հայ մտավորականության ուշադրությունն էր գրավել ոչ թե ավետարանական սյուժեի, այլ Օսկար Ուայլդի 1891թ․-ին գրած «Սալոմե» ողբերգության հերոսուհին։ Վահան Տերյանն Ուայլդի մեկ գործողությամբ պիեսը թարգմանում է հայերեն։ Սալոմեն հայտնվում է նաև հայկական բեմում։ 1907-ին Սուրենյանցն էլ իր հերթին կերտում է իր Սալոմեն։

Ի տարբերություն ավետարանական սյուժեի՝ այստեղ Սալոմեն ինքն իր վրեժի համար է սպանում Հովհաննես Մկրտչին։ Ըստ Օսկար Ուայլդի՝ Սալոմեն սիրահարվում է Հովհաննես Մկրտչին և մերժվելով նրանից՝ վրեժխնդիր լինում։ Կարծես թե Սուրենյանցը հենց այս Սալոմեին է պատկերել՝ վիրավորված, ուժեղ անհատականությամբ կնոջը, որը վրեժխնդիր է եղել մերժված սիրո պատճառով, ոչ թե ավետարանական այն աղջնակին, որը գործում է մոր հրահանգով։ Սուրենյանցը Սալոմեին պատկերել է կտավի աջ հատվածում՝ նախշազարդ դռան մոտ։ Ձախակողմյան հատվածը դատարկ է, իսկ աջակողմյան ուղղվածությունը յուրահատկություն է տալիս կտավին։ Սալոմեն դիտողին նայում է վերևից։

Մեր առջև կանգնած է մի կին` փոթորկոտ հույզերով ու ապրումներով, որոնք փորձում է թաքցնել` խոնարհելով հայացքը: Հոգեվիճակների նուրբ մատուցման վարպետ Սուրենյանցն այս ամենը փոխանցել է կոմպոզիցիոն կառուցվածքի, գծերի և զարդանախշերի ռիթմի, գույնի, կերպարի կեցվածքի ու հայացքի միջոցով: Ներքևից ընտրված դիտակետը, ասիմետրիկ կոմպոզիցիան, մանր վրձնախաղերը, որոնցով հագեցած է ամբողջ կտավը, այս ամենը սրում է դրամատիզմը և անհանգիստ թրթիռով լցնում պատկերը:

Աղբյուրներ՝  Հայաստանի ազգային պատկերասրահ, arvestagir.am